ತುಳುನಾಡ್ ದ ತನ್ನಾಲ್ಮೆದ ದಿನೊ ಏಪ್ರಿಲ್ - 5 - 1837
ಕೃಪೆ : ಜೈ ತುಳುನಾಡ್ (ರಿ.)
*ಸ್ವತಂತ್ರ ತುಳುನಾಡ್ ಗಾದ್ ಪ್ರಾಣ ಕೊರ್ದು ತುಳುನಾಡ್ ನ್ 13 ದಿನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮಲ್ತ್ ಇತ್ತಿನ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯಕ್ಲೆನ್ ನೆಂಪು ಮಲ್ಪುಗಾ*
ಭಾರತ 70 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದಿನ ನಿಕ್ಲೆಗ್ ಗೊತ್ತೇ ಉಂಡು ಆಂಡಾ 180 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡೇ ದೇಶೊದ ಒಂಜಿ ಭಾಗ ಆಯಿನ ತುಳುನಾಡ್ ಸ್ವಂತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದ್ ಇತ್ತಿನ ವಿಸಯ ನಿಕ್ಲೆಗ್ ತೆರಿದುಡ..?
ಅಂಧ್, ತುಳುನಾಡ್ 180 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡೇ ಸ್ವಂತತ್ರ ಪಡೆದ್ ಇತ್ತುಂಡ್ ಆಂಡಾ ಈ ಸ್ವತಂತ್ರ 13 ದಿನತಾ ಮಾತ್ರ ಆದ್ ಇತ್ತುಂಡ್. ಈ ಸಂಗತಿ ನಡತಿನ 1837 ದ ಏಪ್ರೀಲ್ 5 ಗ್.
ಕೆದಂಬಾಡಿ ರಾಮ ಗೌಡೆರೆನಾ ಮುತಾಲಿರಕೆಡ್ ಆನಿ ನಡೆತಿನ ಪೊಂರ್ಬಾಟಾಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ದ್ ತುಳುನಾಡ್ ನ್ ಪಿರ ದೆತ್ತೊಂದು 1837 ದ ಏಪ್ರಿಲ್ 5 ಗ್ ಬಾವುಟ ಗುಡ್ಡೆಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ದಕ್ಲೆನ ಧ್ವಜ ನ್ ತಿರ್ತ್ ಜಪ್ಪುಡಾದ್, ತುಳುನಾಡ್ ದ ಕ್ರಾಂತಿ ಧ್ವಜ ನ್ ರಾಪದ್ ಇತ್ತೆರ್ಗೆ.
1797 ಡ್ ನಡತಿನ ಆಂಗ್ಲೋ ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧೋಡ್ ಅಪಗದಾ ಕೆನರಾ ಪಂಡಾ ಇತ್ತೆದ ತುಳುನಾಡ್(ಕಾಸ್ರೋಡ್, ಕುಡ್ಲ, ಒಡಿಪು ಜಿಲ್ಲೆಲು) ನ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ದಕ್ಲ್ ಅಕ್ಲೆನ ಸೇರಿಗೆಗ್ ಸೇರಾದ್ ಇತ್ತೆರ್ ಗೆ. ಉಂಧ್ ತುಳುನಾಡ್ ದ ಜನಕ್ಲೆಗ್ ಕೋಪ ಬರ್ಪುಲೆಕ ಮಲ್ಪಾದ್ ಇತ್ತುಂಡುಗೆ.
ಆ ಸಮಯೋಡ್ ಸುಳ್ಯೊದಾ ಕೆದಂಬಾಡಿ ರಾಮ ಗೌಡೆರ್ ಜನಸಾಮಾನ್ಯೆರೆನ್, ಮುಖಂಡೆರ್ ನ್ ಸೇರಾದ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನ ಎದುರು ಪೊರುಮ್ಬಾಟಾಗ್ ಜಪ್ಪಾವೆರ್. ಮೊಕಲೆಗ್ ನಂದವರಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಪ್ಪ ಬಂಗಾರಪ್ಪ, ವಿಟ್ಲದ ಅರಸು ದೊಂಬ ಹೆಗಡೆ, ಕುಡುಮದಾ ಕುಮಾರಯ್ಯ ಹೆಗಡೆ ಕೈ ಸೇರಾವೇರ್. ಶನಿವಾರ ಸಂತೇದ ಪುಟ್ಟ ಬಸಪ್ಪೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಸ್ವಾಮಿ (ಕೆಲವೆರ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಪುಟ್ಟ ಬಸಪ್ಪೆ ಪನ್ಪಿನಾರ ಕಲ್ಯಾಣ ಸ್ವಾಮಿ) ಮುತಾಲಿಕೆಡ್ ದಂಡ್ ಕುಡ್ಲ ಸೇರ್ನಾಗ 10000 ಜನ ಒಟ್ಟು ಸೇರ್ದ್ ಇಪ್ಪುವೆರ್ಗೆ. 1837 ಏಪ್ರಿಲ್ 5 ಗ್ ಕುಡ್ಲದ ಬಾವುಟಗುಡ್ಡೆಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಯೂನಿಯನ್ ಜ್ಯಾಕ್ ನ್ ಪೊತ್ತದ್ ಪಾಡುದ್, ತುಳುನಾಡ್ ದ ಕ್ರಾಂತಿ ಕೊಡಿ ನ್ ರಾಪವೇರ್ಗೆ. ಉಂದು ಆದ್ ತುಳುನಾಡ್ 13 ದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಆಡಳಿತರ್ದ್ ಮುಕ್ತವಾದ್ ತನ್ನನೇ ರಾಜಾಡಳಿತಡ್ ಇಪ್ಪುಂಡು.
ಉಂದು ಆಯ್ಬೊಕ್ಕ 13 ದಿನ ಬುರ್ದು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿ ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಆಲೆನ್ ಅಕ್ಲೆನ ಸೇನೆನ್ ತರ್ಪಾದ್ ಏಪ್ರಿಲ್ 19 ಗ್ ಕುಡ್ಲಗ್ ಮುತ್ತಿಗೆ ಪಾಡುವೆರ್. ಈ ಸಂದರ್ಭಡ್ ಲಕ್ಷ್ಮಪ್ಪ ಬಂಗಾರಪ್ಪ, ಮಂಜ ವೈದ್ಯ, ಗುಡ್ಡೆ ಮನೆ ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಕೈಕ್ ತಿಕ್ಕುದ್ ಬೂರುವೆರ್. ಅಂಚ ತಿಕ್ಕುದ್ ಬೂರ್ನಾ ಅಕ್ಲೆನ್ ಕುಡ್ಲ ಬೊಕ್ಕ ಮಡಿಕೇರಿ ಡ್ ಗಲ್ಲ್ ಗ್ ಪಾಡುವೆರ್. ಕುಡ್ಲಡ್ ಗಲ್ಲ್ ಗ್ ಪಾಡಿನ ಜಾಗೆಗ್ ಬಿಕರ್ನಕಟ್ಟೆ ಪಂದ್ ಪುದರ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್ ಪನ್ಪೆರ್, ಅಂಚೆನೆ ಬಾವುಟ ರಾಪಾಯಿನ ಜಾಗೆ ಬಾವುಟ ಗುಡ್ಡೆ ಆಂಡ್. 13 ದಿನೊರ್ದು ಬೊಕ್ಕ ತುಳುನಾಡ್ ನ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ ಪಿರ ತನ್ನ ಆಡಳಿತದ ಸೇರಿಗೆ ಗ್ ಸೇರಾವೆರ್.
13 ದಿನೊತ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಡಳಿತ ಮಲ್ತಿನ ತುಳುನಾಡ್ ದೇಸೊದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಪುಟೊಕುಲೆಡ್ ಏಪೊಗುಲಾ ನೆಂಪು ಒರಿಯುಂಡು.
© ಕೃಪೆ : ಜೈ ತುಳುನಾಡ್ (ರಿ.)
ಕೃಪೆ : ಜೈ ತುಳುನಾಡ್ (ರಿ.)
*ಸ್ವತಂತ್ರ ತುಳುನಾಡ್ ಗಾದ್ ಪ್ರಾಣ ಕೊರ್ದು ತುಳುನಾಡ್ ನ್ 13 ದಿನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮಲ್ತ್ ಇತ್ತಿನ ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯಕ್ಲೆನ್ ನೆಂಪು ಮಲ್ಪುಗಾ*
ಭಾರತ 70 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದಿನ ನಿಕ್ಲೆಗ್ ಗೊತ್ತೇ ಉಂಡು ಆಂಡಾ 180 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡೇ ದೇಶೊದ ಒಂಜಿ ಭಾಗ ಆಯಿನ ತುಳುನಾಡ್ ಸ್ವಂತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆದ್ ಇತ್ತಿನ ವಿಸಯ ನಿಕ್ಲೆಗ್ ತೆರಿದುಡ..?
ಅಂಧ್, ತುಳುನಾಡ್ 180 ವರ್ಷ ಪಿರಾವುಡೇ ಸ್ವಂತತ್ರ ಪಡೆದ್ ಇತ್ತುಂಡ್ ಆಂಡಾ ಈ ಸ್ವತಂತ್ರ 13 ದಿನತಾ ಮಾತ್ರ ಆದ್ ಇತ್ತುಂಡ್. ಈ ಸಂಗತಿ ನಡತಿನ 1837 ದ ಏಪ್ರೀಲ್ 5 ಗ್.
ಕೆದಂಬಾಡಿ ರಾಮ ಗೌಡೆರೆನಾ ಮುತಾಲಿರಕೆಡ್ ಆನಿ ನಡೆತಿನ ಪೊಂರ್ಬಾಟಾಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ದ್ ತುಳುನಾಡ್ ನ್ ಪಿರ ದೆತ್ತೊಂದು 1837 ದ ಏಪ್ರಿಲ್ 5 ಗ್ ಬಾವುಟ ಗುಡ್ಡೆಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ದಕ್ಲೆನ ಧ್ವಜ ನ್ ತಿರ್ತ್ ಜಪ್ಪುಡಾದ್, ತುಳುನಾಡ್ ದ ಕ್ರಾಂತಿ ಧ್ವಜ ನ್ ರಾಪದ್ ಇತ್ತೆರ್ಗೆ.
1797 ಡ್ ನಡತಿನ ಆಂಗ್ಲೋ ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧೋಡ್ ಅಪಗದಾ ಕೆನರಾ ಪಂಡಾ ಇತ್ತೆದ ತುಳುನಾಡ್(ಕಾಸ್ರೋಡ್, ಕುಡ್ಲ, ಒಡಿಪು ಜಿಲ್ಲೆಲು) ನ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ದಕ್ಲ್ ಅಕ್ಲೆನ ಸೇರಿಗೆಗ್ ಸೇರಾದ್ ಇತ್ತೆರ್ ಗೆ. ಉಂಧ್ ತುಳುನಾಡ್ ದ ಜನಕ್ಲೆಗ್ ಕೋಪ ಬರ್ಪುಲೆಕ ಮಲ್ಪಾದ್ ಇತ್ತುಂಡುಗೆ.
ಆ ಸಮಯೋಡ್ ಸುಳ್ಯೊದಾ ಕೆದಂಬಾಡಿ ರಾಮ ಗೌಡೆರ್ ಜನಸಾಮಾನ್ಯೆರೆನ್, ಮುಖಂಡೆರ್ ನ್ ಸೇರಾದ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನ ಎದುರು ಪೊರುಮ್ಬಾಟಾಗ್ ಜಪ್ಪಾವೆರ್. ಮೊಕಲೆಗ್ ನಂದವರಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಪ್ಪ ಬಂಗಾರಪ್ಪ, ವಿಟ್ಲದ ಅರಸು ದೊಂಬ ಹೆಗಡೆ, ಕುಡುಮದಾ ಕುಮಾರಯ್ಯ ಹೆಗಡೆ ಕೈ ಸೇರಾವೇರ್. ಶನಿವಾರ ಸಂತೇದ ಪುಟ್ಟ ಬಸಪ್ಪೆರ್ ಬೊಕ್ಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಸ್ವಾಮಿ (ಕೆಲವೆರ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಪುಟ್ಟ ಬಸಪ್ಪೆ ಪನ್ಪಿನಾರ ಕಲ್ಯಾಣ ಸ್ವಾಮಿ) ಮುತಾಲಿಕೆಡ್ ದಂಡ್ ಕುಡ್ಲ ಸೇರ್ನಾಗ 10000 ಜನ ಒಟ್ಟು ಸೇರ್ದ್ ಇಪ್ಪುವೆರ್ಗೆ. 1837 ಏಪ್ರಿಲ್ 5 ಗ್ ಕುಡ್ಲದ ಬಾವುಟಗುಡ್ಡೆಡ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಯೂನಿಯನ್ ಜ್ಯಾಕ್ ನ್ ಪೊತ್ತದ್ ಪಾಡುದ್, ತುಳುನಾಡ್ ದ ಕ್ರಾಂತಿ ಕೊಡಿ ನ್ ರಾಪವೇರ್ಗೆ. ಉಂದು ಆದ್ ತುಳುನಾಡ್ 13 ದಿನ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಆಡಳಿತರ್ದ್ ಮುಕ್ತವಾದ್ ತನ್ನನೇ ರಾಜಾಡಳಿತಡ್ ಇಪ್ಪುಂಡು.
ಉಂದು ಆಯ್ಬೊಕ್ಕ 13 ದಿನ ಬುರ್ದು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸೇನಾಧಿಕಾರಿ ಬ್ರಿಗೇಡಿಯರ್ ಆಲೆನ್ ಅಕ್ಲೆನ ಸೇನೆನ್ ತರ್ಪಾದ್ ಏಪ್ರಿಲ್ 19 ಗ್ ಕುಡ್ಲಗ್ ಮುತ್ತಿಗೆ ಪಾಡುವೆರ್. ಈ ಸಂದರ್ಭಡ್ ಲಕ್ಷ್ಮಪ್ಪ ಬಂಗಾರಪ್ಪ, ಮಂಜ ವೈದ್ಯ, ಗುಡ್ಡೆ ಮನೆ ಅಪ್ಪಯ್ಯ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ನಾ ಕೈಕ್ ತಿಕ್ಕುದ್ ಬೂರುವೆರ್. ಅಂಚ ತಿಕ್ಕುದ್ ಬೂರ್ನಾ ಅಕ್ಲೆನ್ ಕುಡ್ಲ ಬೊಕ್ಕ ಮಡಿಕೇರಿ ಡ್ ಗಲ್ಲ್ ಗ್ ಪಾಡುವೆರ್. ಕುಡ್ಲಡ್ ಗಲ್ಲ್ ಗ್ ಪಾಡಿನ ಜಾಗೆಗ್ ಬಿಕರ್ನಕಟ್ಟೆ ಪಂದ್ ಪುದರ್ ಬತ್ತ್ಂಡ್ ಪನ್ಪೆರ್, ಅಂಚೆನೆ ಬಾವುಟ ರಾಪಾಯಿನ ಜಾಗೆ ಬಾವುಟ ಗುಡ್ಡೆ ಆಂಡ್. 13 ದಿನೊರ್ದು ಬೊಕ್ಕ ತುಳುನಾಡ್ ನ್ ಬ್ರಿಟಿಷೆರ್ ಪಿರ ತನ್ನ ಆಡಳಿತದ ಸೇರಿಗೆ ಗ್ ಸೇರಾವೆರ್.
13 ದಿನೊತ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಡಳಿತ ಮಲ್ತಿನ ತುಳುನಾಡ್ ದೇಸೊದ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗ್ರಾಮದ ಪುಟೊಕುಲೆಡ್ ಏಪೊಗುಲಾ ನೆಂಪು ಒರಿಯುಂಡು.
© ಕೃಪೆ : ಜೈ ತುಳುನಾಡ್ (ರಿ.)
